پروانه ترخیص کالا
2025-04-11
واردات و ترخیص لودر
2025-04-15
واردات بدون انتقال ارز، یکی از روشهای رایج و قابل توجه در حوزه تجارت بین الملل است که در سالهای اخیر، با توجه به محدودیت های ارزی و پیچیدگی های سیستم بانکی کشور، مورد توجه بسیاری از بازرگانان و تجار قرار گرفته است. این روش به واردکنندگان اجازه می دهد تا بدون استفاده از ارز تخصیص یافته دولتی یا سیستمهای بانکی داخلی، کالای خود را وارد کشور نمایند. در چنین شرایطی، تامین ارز مورد نیاز از طریق بازار آزاد، حساب های شخصی خارج از کشور یا حتی منابع ارزی شخص ثالث انجام می شود.
واردات بدون انتقال ارز، نه تنها باعث افزایش سرعت در فرآیند واردات می شود، بلکه برای واردکنندگانی که کالاهای کم اهمیت از نظر اولویت بندی دولتی را وارد می کنند، یک مزیت رقابتی به شمار می رود. در ادامه به شکل دقیق تری به این موضوع پرداخته خواهد شد.
واردات بدون انتقال ارز
در واقع واردات بدون انتقال ارز به معنی واردات کالا به کشور بدون استفاده از ارز رسمی و دولتی از طریق سیستم بانکی است. در این روش، واردکننده هزینه کالا را از طریق منابع ارزی غیردولتی، مانند ارز موجود در حسابهای خارجی خود یا شرکای تجاری، تأمین میکند. بنابراین، نیازی به دریافت ارز از سامانه های بانک مرکزی وجود ندارد.
بر اساس ماده ۳۸ آییننامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات گمرک ایران، برخی کالاها از نظر دولت دارای اولویت پایین تری هستند و مشمول دریافت ارز رسمی نمی شوند. این دسته از کالاها تنها در صورتی قابلیت ترخیص از گمرک را دارند که واردکننده بهای آنها را از منابع غیردولتی پرداخت کرده باشد.
واردات بدون انتقال ارز می تواند از طریق کارت بازرگانی صورت گیرد و مشمول کلیه مقررات ثبت سفارش و ترخیص است، با این تفاوت که در سامانه جامع تجارت، نوع عملیات ارزی باید به صورت “بدون انتقال ارز” ثبت شود. این نوع واردات معمولاً برای کالاهای مصرفی، تجهیزات سبک، ماشین آلات خاص و قطعاتی است که در اولویت ارزی کشور قرار ندارند.
مزایا:
-کاهش بروکراسی ارزی
-تسریع فرآیند واردات
-مناسب برای واردات کالاهای غیرضروری از دید دولت
هرچند این روش انعطاف پذیری بیشتری دارد، اما نیازمند دقت در ثبت سفارش، شفاف سازی منابع تأمین ارز و هماهنگی کامل با مقررات گمرکی کشور است.
چرا واردات بدون انتقال ارز گسترش یافت؟
در سالهای اخیر، واردات بدون انتقال ارز به یکی از راهکارهای محبوب در بین بازرگانان ایرانی تبدیل شده است. دلیل اصلی این رواج، عدم اختصاص اعتبار اسنادی یا LC از سوی دولت برای برخی کالاها بود. در گذشته، وقتی دولت برای گروهی از کالاها ارز رسمی در نظر نمیگرفت، واردکنندگان ناچار بودند هزینه آنها را از طریق ارز بازار آزاد تأمین کنند. در کنار این موضوع، عواملی چون تحریمهای بینالمللی، کمبود برخی کالاها در کشور، دشواریهای موجود در تخصیص ارز توسط بانک مرکزی و محدودیتهای موجود ، همگی باعث شدند این روش وارداتی مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
واردات بدون انتقال ارز این امکان را به واردکننده میدهد که بدون نیاز به طی مراحل طولانی گشایش اعتبار اسنادی، مجوز ترخیص کالا را دریافت کند. این موضوع نه تنها روند واردات را تسهیل میکند، بلکه باعث سرعت در تأمین کالا و کاهش پیچیدگیهای اداری میشود.
برخی از کالاهای مجاز برای واردات بدون انتقال ارز عبارتاند از:
-قطعات یدکی خودرو، موتورسیکلت و دوچرخه
از جمله ابزارهایی مانند صفحه برش، قالبهای نو و کارکرده و نمونه کالا، مشروط بر اینکه برای استفاده در واحدهای تولیدی یا آموزشی وارد شوند.
-تجهیزات پزشکی، آزمایشگاهی و بهداشتی
واردات این اقلام برای دانشگاههای علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی، در صورتی که جنبه تجاری نداشته باشد، امکانپذیر است.
-قطعات و تجهیزات مرتبط با خط تولید
در صورتی که به صورت رایگان از طرف فروشنده خارجی به واحد تولیدی داخلی ارسال شده و صرفاً جهت استفاده در همان واحد باشد.
-لوازم و قطعات جهت تعمیر و خدمات پس از فروش
شامل اقلامی است که نمایندگیهای رسمی برای پشتیبانی محصولات فروختهشده وارد کشور میکنند.
-کاتالوگها، بروشورها، کتابچهها و موارد تبلیغاتی یا فنی
این اقلام باید تنها حاوی اطلاعات فنی یا تجاری باشند و فاقد ارزش مالی ذاتی محسوب شوند؛ مانند CDهای معرفی محصول، نقشههای فنی یا تابلوهای نمونه.
این دستهبندی نشان میدهد که واردات بدون انتقال ارز بیشتر به کالاهایی محدود میشود که اولویت ارزی ندارند یا در راستای اهداف تولید، آموزش و خدمات پس از فروش مورد نیاز هستند.
شرایط و موارد مجاز برای واردات بدون انتقال ارز
در ادامه شرایط و موارد مجاز برای واردات بدون انتقال ارز، برخی اقلام و موقعیتهای خاص نیز در قوانین گمرکی ایران گنجانده شدهاند که شامل موارد زیر هستند:
1.واردات محصولات فرهنگی، علمی و فنی
کتب و نشریات، CD، دیسکت، نوار و میکروفیلم که حاوی مطالب علمی، فرهنگی و آموزشی باشند، در صورتی که فاقد محتوای ممنوع شرعی یا قانونی باشند، امکان ورود به کشور را دارند. این دسته از اقلام بیشتر برای مراکز تحقیقاتی، علمی، دانشگاهی و فرهنگی وارد میشوند و معمولاً ارزش مالی ذاتی برای فروش تجاری ندارند.
2.واردات کالای ارسالی بابت تخفیف
اگر واردکننده موفق شود تخفیفی از فروشنده خارجی بابت خرید عمده یا حسن همکاری دریافت کند و کالا یا بخشی از آن بهعنوان تخفیف برای او ارسال گردد، امکان واردات این کالا وجود دارد؛ البته مشروط به:
-مشخص بودن ارتباط کالای جدید با واردات قبلی
-تأیید گمرک ایران
-موافقت وزارت بازرگانی
3.کالاهای مورد نیاز پیمانکاران و مشاوران
در صورتی که پیمانکاران یا مشاوران برای اجرای پروژههای عمرانی یا فنی خاص به واردات کالایی نیاز داشته باشند، با تأیید سازمان دولتی مربوطه (مثلاً وزارت راه یا نفت) و موافقت وزارت بازرگانی، امکان واردات بدون انتقال ارز برای آن کالا فراهم میشود.
4.واردات کالاهای جبرانی بابت خسارت
اگر هنگام واردات، کالا دچار آسیب، کسر تخلیه، مغایرت با سفارش یا ضایعه شده باشد و فروشنده خارجی متعهد شود کالا یا بخشی از آن را برای جبران خسارت بهصورت رایگان ارسال کند، در این صورت:
-با تشخیص گمرک ایران
-و موافقت وزارت بازرگانی
این کالا بدون انتقال ارز قابل ترخیص خواهد بود.
این موارد نشان میدهند که قانونگذار در ایران سعی کرده است تا در شرایط خاص و ضروری، انعطافهایی را برای واردکنندگان فراهم کند تا هم دسترسی به کالاهای تخصصی و مورد نیاز حفظ شود و هم از اتلاف منابع ارزی جلوگیری گردد.
مدارک و فرمهای لازم برای واردات بدون انتقال ارز
برای واردات بدون انتقال ارز باید مراحل مشخصی طی شود و مدارکی ارائه گردد که در ادامه به آنها پرداخته شده است. همچنین در این روش، مزایا و معایبی وجود دارد که دانستن آنها برای تصمیمگیری بهتر اهمیت دارد:
برای انجام واردات از این طریق، برخی فرمها و اسناد الزامی هستند. مهمترین آنها عبارتاند از:
-فرمهای ۲۳، ۲۴ و ۲۱۱ (اظهارنامه گمرکی):
این فرمها برای ثبت مشخصات کالا و اطلاعات واردات استفاده میشوند.
-ثبت سفارش بازرگانی:
نشاندهنده مجوز واردات کالا از سوی وزارت صمت است.
-کارت بازرگانی:
جهت اثبات صلاحیت واردکننده برای انجام فعالیتهای تجاری
-مجوزهای قانونی:
مانند مجوز بهداشت، مجوز محیطزیست یا سایر مجوزهای تخصصی مربوط به نوع کالا
-اسناد خرید:
شامل فاکتور فروش و سایر مدارک مرتبط با خرید کالا
-قبض انبار و برگه ترخیصیه:
برای نشان دادن مالکیت کالا و امکان ترخیص
-اسناد حمل و بارنامه:
برای اثبات نحوه و مسیر حمل کالا
-گواهی استاندارد یا گواهی سازمان حمایت (در صورت نیاز):
برای تطابق با استانداردهای داخلی
مزایای واردات بدون انتقال ارز
-در زمان تحریمها، راهکاری مؤثر برای تأمین کالا و حفظ جریان تجارت است.
-باعث پر شدن سریعتر بازار و رفع کمبودها میشود.
-زمان واردات کالا کاهش مییابد، چون درگیر بروکراسی ارزی نمیشود.
-تأثیر مثبتی در تثبیت قیمت ارز در بازار دارد.
-امکان ترخیص سریع کالاهای مانده در گمرک فراهم میشود.
-الزام به اثبات منبع ارز وجود ندارد، که فرآیند را سادهتر میکند.
-با استفاده از ارز موجود در بازار آزاد، امکان تهیه فوری ارز فراهم است.
معایب واردات بدون انتقال ارز
-ارز حاصل از صادرات ممکن است به کشور بازنگردد.
-محدودیت در خریدهای کلان یا رسمی ایجاد میشود.
-نوسانات شدید در نرخ ارز رخ میدهد.
-ممکن است واردکنندگان با مسائل حقوقی یا قانونی مواجه شوند.
-این روش موجب کاهش ارزش پول ملی میگردد.
-تولیدکنندگان داخلی در برابر واردکنندگان تضعیف میشوند.
-دولت درآمدهای ارزی و مالیاتی کمتری خواهد داشت.
-فرصت توسعه صنایع داخلی کاهش پیدا میکند.
-در صورت نبود نظارت، واردات بیرویه و بیبرنامه اتفاق میافتد.
-امکان استفاده نادرست و پولشویی از این مسیر افزایش مییابد.
در مجموع، واردات بدون انتقال ارز میتواند راهحلی برای شرایط اضطراری باشد اما به شرط آنکه با نظارت دقیق اجرا شود تا به تولید داخلی و اقتصاد کلان کشور آسیب نرسد.
سخن آخر
ترخیص کالا قبل از تخصیص ارز یکی از راهکارهای موقت اما مؤثر برای کاهش توقف کالا در گمرک، جلوگیری از دپوی اقلام ضروری و تسریع در تأمین نیازهای بازار است. در شرایطی که تخصیص ارز با تأخیر انجام میشود یا با مشکلاتی همراه است، این شیوه میتواند گرهگشای کار واردکنندگان باشد، بهویژه در مواقع بحرانی یا کمبود کالا. البته باید توجه داشت که این روش نیازمند ضمانتهایی برای پرداخت نهایی ارز و تکمیل فرآیند ارزیابی و کنترل قانونی است.
شرکت لیان تجارت به عنوان یکی از فعالترین مجموعههای بازرگانی، با تخصص در حوزه واردات و ترخیص کالا، آماده ارائه مشاوره تخصصی و خدمات اجرایی برای ترخیص پیش از تخصیص ارز است و میتواند راهنمای مطمئنی برای بازرگانان در مسیر قانونی و سریع ترخیص کالا باشد.
سوالات متداول
۱.آیا همه کالاها امکان ترخیص قبل از تخصیص ارز را دارند؟
خیر، این امکان بیشتر برای کالاهای اساسی، تجهیزات پزشکی یا کالاهایی که ضرورت فوری دارند فراهم میشود و باید با مجوز از مراجع ذیربط همراه باشد.
۲.چه ضمانتهایی برای ترخیص قبل از تخصیص ارز نیاز است؟
معمولاً واردکننده باید تعهد بدهد که پس از تخصیص ارز، پرداخت نهایی انجام خواهد شد و در مواردی نیاز به ضمانتنامه بانکی یا تعهد کتبی به گمرک است.
۳.آیا شرکتهای خصوصی میتوانند از این روش استفاده کنند؟
بله، شرکتهای خصوصی نیز در صورت دریافت مجوزهای لازم و داشتن شرایط خاص، میتوانند کالای خود را پیش از تخصیص ارز ترخیص کنند.
۴.آیا این روش قانونی است و توسط گمرک پذیرفته میشود؟
بله، ترخیص کالا قبل از تخصیص ارز طبق دستورالعملهای مشخص و با هماهنگی گمرک و بانک مرکزی انجام میشود و فرآیندی رسمی و قانونی دارد.
